VEB - Porsche belooft een brullende beursentree te maken

Het belooft een begeerde beursgang te worden: Porsche. De luxeautofabrikant met zijn boeiende geschiedenis verkoopt een prikkelend toekomstverhaal. Beleggers moeten zich wel schikken naar de zin van de steenrijke eigenarenfamilies.

De oorlog in Oekraïne en de energiecrisis zijn mogelijk even vergeten dit najaar als het geliefde Porsche zijn debuut maakt op de beurs in Frankfurt. “De marktomstandigheden zijn niet perfect, maar zeker op langere termijn heb ik hoge verwachtingen van het aandeel Porsche”, zegt hoogleraar Stefan Bratzel van het Center of Automotive Management in Bergisch Gladbach.

De luxe- en sportwagenfabrikant mikt ondanks de gespannen toestand in de wereld op een recordjaar. De verkoopvolumes daalden de laatste tijd, maar de winst op de wagens die verkocht werden, is juist hoger dan voorheen. Dat helpt bij het creëren van extra appetijt bij beleggers.

Uniek
In de roadshows hoeven de bestuurders geen toelichting te geven op het merk Porsche. “De grote kracht van Porsche is de uniciteit”, zegt autoprofessor Ferdinand Dudenhöffer, oprichter en directeur van het Centre for Automotive Research in Duisburg. “Porsche zoekt altijd bewust de grenzen op, eigenlijk zoals Elon Musk dat met Tesla ook doet. Het bedrijf is zeer gedreven door technologie. Met hun innovatie weten ze klanten telkens te overtuigen.”

Porsche maakt momenteel nog onderdeel uit van de VW-groep met twaalf merken in de stal. Spreek met een willekeurige Porsche-medewerker en al snel komt de klacht over deze constructie boven. Het sterke merk zag de winsten telkens verdwijnen naar het moederbedrijf met al zijn problemen en minder goed renderende merken.

Zwakke software
In de tussentijd liep Porsche ook nog een flinke smet op omdat het via VW-dochter Audi sjoemeldieselmotoren kreeg aangeleverd. Porsche heeft momenteel ook te lijden onder de problemen bij Cariad, de softwaredochter van VW. De belangrijke software wordt door experts als Bratzel en Dudenhöffer genoemd als een van de zwakke punten van Porsche. Daar komt bij dat het in de aanloop naar de beursgang rommelt bij Porsche-moeder VW met nieuwe vragen over de governance. Als topman ruimde Herbert Diess het veld. Naar verluidt viel zijn confronterende leiderschapsstijl niet goed. De beurskoers van VW stond ook onder druk. Maar Diess vertrok niet zonder gouden handdruk. Sterker, hij blijft verbonden aan VW in een lucratief adviseurschap.

Dubbelmandaat
Porsche-topman Oliver Blume volgt hem op, maar verrassend genoeg zonder zijn positie bij Porsche op te geven. In de ogen van de VEB is dat dubbelmandaat onwenselijk maar ook elders in de financiële wereld maakt het dubbelmandaat de tongen los, omdat de bedrijven en de eigenarenfamilies hiermee een potentieel explosief belangenconflict binnenhalen. VW wordt nu al gezien als het bedrijf uit de hoofdindex DAX met de beroerdste ondernemingsstructuur.

“Er zijn veel beleggers die die nieuwe structuur zien als slecht ondernemingsbestuur”, zei analist Patrick Hummel van UBS onlangs in de conference call van VW. Arno Antlitz, de cfo van VW, beloofde er “zorgvuldig” mee om te gaan, met “robuuste processen” om belangenconflicten te vermijden en “externe adviseurs” die betrokken zijn.

911

De families Porsche en Piëch legden al negentig jaar geleden samen met een derde oprichter (zie het kader Nazimiljardairs) de basis voor het succes. In opdracht van Adolf Hitler ontwierp Ferdinand Porsche in 1939 de eerste Volkswagen. Deze ‘Kever’ groeide uit tot een icoon in de autowereld, waarvan wereldwijd tot 2003 uiteindelijk 21 miljoen exemplaren werden gebouwd. Het vormde de basis onder het familiekapitaal, doordat de eigenarenfamilies na de oorlog afdwongen dat ze van elk verkocht exemplaar 1 procent zouden ontvangen.

Ondanks het succes van de Kever beschouwt Porsche 8 juni 1948 als de geboorte van het merk, met de lancering van de Porsche 356. De echte doorbraak kwam met de stijlvolle 911 in 1963, waarvan er jaarlijks nog 30.000 stuks worden verkocht.

“Als je mensen vraagt naar Porsche, dan hebben ze meteen de 911 op hun netvlies”, zegt Dudenhöffer. “Dat is een uitzonderlijke prestatie. Je kunt het vergelijken met de Kever voor VW of met de iPhone voor Apple.”

Familiebelang
“De structuur van de beursgang komt in de eerste plaats tegemoet aan het belang van de families om hun greep op Porsche verder aan te halen”, zei Hendrik Schmidt, corporate governance-deskundige bij vermogensbeheerder DWS tegen persbureau Reuters. “Zij zullen zich niet van dit plan laten weerhouden.”

Ferdinand Dudenhöffer vermoedt dat de dubbelrol tijdelijk van aard zal zijn. Porsche is volgens hem nu vooral gebaat bij stabiliteit. Na de beursgang kunnen de eigenarenfamilies hun vergrote zeggenschap prima aanwenden om een nieuwe ceo te benoemen, meent de autoprofessor.

IPO
Naar verwachting wordt met de Porsche-beursgang 12,5 procent van het totale kapitaal naar de beurs gebracht. Dat is niet veel. Dat geeft nieuwe aandeelhouders vooralsnog sowieso weinig invloed. Schattingen voor de beurswaardering lopen uiteen van 60 miljard euro tot meer dan 80 miljard euro. “Porsche zal zijn huid duur proberen te verkopen”, zegt Bratzel. Hij wijst ook op het belang van de afsplitsing voor VW. “Binnen het moederconcern blijft nu veel waarde verstopt. Met een succesvolle beursgang kan ook de marktkapitalisatie van VW aanzienlijk toenemen. VW is sterk achteropgeraakt op Tesla en Toyota.”

China
Voor Porsche is de Amerikaanse markt belangrijk. Maar het grote verschil kan Porsche maken in China, zeggen Bratzel en Dudenhöffer. “Het is nu al de grootste automarkt ter wereld met ruim twintig miljoen verkochte auto’s per jaar”, zegt Dudenhöffer. “Maar in relatieve zin is de autodichtheid in China heel klein ten opzichte van de VS. De markt in China kan uitgroeien tot 50 miljoen verkochte auto’s in een jaar.” Bratzel vult aan: “China is voor alle Duitse autofabrikanten die premiummodellen verkopen extreem belangrijk geworden.”

Het meest winstgevende merk uit de VW-stal is Porsche. Maar de Italiaanse sportwagenfabrikant Ferrari heeft nog betere marges. Het exclusieve merk kreeg in 2016 een eigen beursnotering. De koers ging sindsdien vijf keer over de kop. Het bedrijf dat slechts 11.000 auto’s per jaar produceert, is volgens veel analisten nu sterk overgewaardeerd.

Omslag naar elektrisch rijden
“De Italianen verslapen de toekomst door helemaal niets te doen op het terrein van elektromobiliteit”, kritiseert Dudenhöffer. “Ik vind het juist een grote verdienste van het Porsche-management dat ze deze ontwikkeling hebben omarmd. De Porsche Taycan is een succesnummer en de elektrische Porsche Macan is op komst. Hoewel met een vertraging die te maken heeft met softwareproblemen.”

Porsche hoopt dat in 2030 tachtig procent van zijn vloot elektrisch is. De beursgang is mede bedoeld om die omslag te financieren. Porsche verkoopt meer elektrische Taycans dan klassieke 911’s.

Maar de meest lucratieve wagens zijn de grotere SUV’s. Van het recordaantal van 300.000 verkochte voertuigen in 2021 was meer dan de helft de Cayenne en de Macan. Porsche leunt op traditie, maar het zal ook sturen op de verkoop van grotere volumes van de SUV’s, zeggen experts. “Daarmee wordt het geld verdiend”, zegt Dudenhöffer.

De families Porsche en Piëch
Beleggers doen er goed aan het merk Porsche niet te verwarren met Porsche SE, de holding van de eigenarenfamilies Porsche-Piëch die met een meerderheid van de stemrechten de belangrijkste aandeelhouders zijn in de Volkswagen-groep. Ze hadden in 2009 het hele VW-bedrijf willen overnemen, maar die poging mislukte spectaculair. De Porsche-familie kwam toen in conflict met de Piëch-familie die zich vooral aan de kant van VW schaarde.

Wolfgang Porsche, de jongste kleinzoon van oprichter Ferdinand Porsche, was destijds tot tranen geroerd toen hij moest erkennen dat hij een nederlaag had geleden. Het was juist VW dat na die rumoerige periode de controle over Porsche overnam.

De Volkswagen-groep kwam wel indirect voor het grootste deel in handen van de families. De Porsche SE-holding is grootaandeelhouder van Volkswagen AG en heeft voor meer dan 50 procent zeggenschap. De holding, die doorgaans dikke dividenden ontvangt, heeft ook een eigen beursnotering. Porsche SE is niet van plan om VW de rug toe te keren. Het kocht zelfs het afgelopen voorjaar voor 400 miljoen euro preferente aandelen bij.

Doorn in het oog
Hoogleraar Stefan Bratzel zegt dat de beursgang van Porsche gezien moet worden in het licht van het mislukte plan om VW over te nemen in 2009. Wolfgang Porsche is nog altijd een spin in het web. Hij is sinds 2007 voorzitter van de raad van commissarissen van Porsche AG en Porsche SE én lid van de raad van commissarissen van Volkswagen en Audi. Met een zelfstandige beursnotering kan de invloed van hem en zijn familie weer verder toenemen. “Het is een doorn in het oog gebleven dat het overnameplan ruim tien jaar geleden is mislukt. Via de beursgang kunnen de eigenarenfamilies weer meer directe zeggenschap over het merk krijgen”, zegt Bratzel. Dat wordt ook formeel geregeld via een dominerend stemrecht. Beleggers die instappen bij de beursgang geven zich dus over aan de grillen van de families.

Nazimiljardairs

Porsche zal dit najaar met de beursgang en het toekomstverhaal vooral positief in het zonnetje staan in de internationale media. Maar zoals wel vaker bij grote Duitse ondernemingen is er ook een donker verleden.

David de Jong publiceerde onlangs een internationale bestseller over het naziverleden van een aantal grote Duitse familiebedrijven, waarvan Porsche een belangrijke is. Geïnteresseerde beleggers kunnen in het boek Nazimiljardairs tot in detail lezen over de bedenkelijke rol die de eigenarenfamilies Porsche en Piëch speelden tijdens en na de oorlog.

Het boek gaat ook over de gebrekkige verantwoording die tot op heden is afgelegd door de families achter Porsche, maar ook bijvoorbeeld door de Quandts achter BMW.

'Hitlers favoriete ingenieur'
De basis van sportwagenfabrikant Porsche is het levenswerk van Ferdinand Porsche, “Hitlers favoriete ingenieur” genoemd. Hij ontwierp al in het begin van de 20e eeuw wagens, inclusief een elektrische auto. In 1930 richtte hij een ontwerpbureau op in Stuttgart, samen met twee anderen: schoonzoon Anton Piëch én de Joodse Duitser Adolf Rosenberger.

“De firma Porsche, en de Porsche-Piëch clan, hebben de afgelopen zeventig jaar geprobeerd Rosenbergers drijvende rol als medeoprichter van Porsche uit de geschiedenisboeken te schrappen”, zegt De Jong. “Nu de Porsche-beursgang eraan komt, proberen ze schoon schip te maken.”

Raceauto
Politiek interesseerde Ferdinand Porsche niet echt. Het bedrijf stond er begin jaren dertig slecht voor. Maar dat veranderde in mei 1933. Toen ontmoette hij Adolf Hitler in de Rijkskanselarij in Berlijn. Het gesprek van een half uurtje was voor Porsche voldoende om Hitler over te halen om overheidsgeld beschikbaar te stellen voor de ontwikkeling van een raceauto die Porsche en Rosenberger samen hadden ontworpen. Het was het begin van een lange en intensieve samenwerking met het naziregime.

Met de machtsovername van Hitler kwam al snel een einde aan de rol van Rosenberger bij het veelbelovende autobedrijf. Zijn aandeel van 10 procent ging in 1935 over naar de andere eigenaren. Rosenberger ontving slechts het nominale bedrag dat hij in 1930 voor zijn oprichtingsaandelen had betaald: een schamele 3000 rijksmark. Het was een zogeheten arisering, een onteigening omdat Rosenberger Jood was. Na de oorlog ontving hij nog wel 50.000 D-Mark en een VW Kever.

Opportunist
Ferdinand Porsche was geen fanatieke nazi, maar sinds 1937 wel lid van nazipartij NSDAP en een trouw vazal van Hitler en zijn regime. Hij was net als zijn zoon Ferry Porsche vooral een opportunist die alles deed voor zakelijk voordeel. Anton Piëch en zoon Ferry Porsche waren beiden wel lid van de SS.

Ferdinand Porsche was voor de oorlog directeur van de Volkswagenfabriek in Fallersleben. In de oorlog werden in deze fabriek wapens en legervoertuigen geproduceerd, met 20.000 arbeiders – ook uit Nederland – die de ondernemers ook uit concentratiekampen lieten halen. Ze werden onder erbarmelijke omstandigheden aan het werk gesteld. Van 1941 tot en met 1945 had Anton Piëch de leiding over de Volkswagenfabriek en hij voerde er een waar schrikbewind.

Naoorlogs succes
Piëch vluchtte een dag voor de aankomst van de Amerikaanse soldaten in 1945 naar het familielandgoed in Oostenrijk met meer dan 10 miljoen rijksmark aan contanten uit de Volkswagenkluizen. Het heeft volgens historici het financiële fundament gelegd voor het naoorlogse succes.

Porsche en Piëch hebben zich nooit hoeven te verantwoorden voor de slavenarbeid in de VW-fabriek en het heulen met Hitler en zijn moorddadige regime. De Porsche-Piëch-clan behield het vermogen. Zoon Ferry Porsche bleef tot zijn dood in 1998 liegen over zijn lidmaatschap van de SS.

Volgens David de Jong hebben de families Porsche en Piëch zorgvuldig een Porsche-mythe opgebouwd. De mythe wordt ook bij de beursgang ingezet. “De mythe-Porsche is er een van vindingrijkheid”, zegt de journalist. “Maar deel van de onbekende mythe is de brute verhulling van een donkere ontstaansgeschiedenis tijdens het Derde Rijk."

VEB-lidmaatschap
Nog geen VEB-account?
Voor toegang tot de volledige website dient u een VEB-lidmaatschap aan te houden en in te loggen. Indien u lid bent, maar nog geen account heeft kunt u ook klikken op ‘inloggen’ en daarna een account aanmaken.

Meer infomatie over het VEB -lidmaatschap